بررسی انتقادی سیاست های تربیتی جمهوری اسلامی در حوزه کودک با تاکید بر عملکرد رسانه ملی

این پژوهش با رویکردی انتقادی به سیاستهای تربیتی جمهوری اسلامی ایران در حوزه کودک به دنبال بررسی نقاط قوت و ضعف گفتمان سیاستی رسانه ملی در حوزه کودک است. سیاستهای تربیتی شامل سیاستهای کلان و راهبردی کشور و همچنین سیاستها و برنامه های عملیاتی نهادهای تربیتی در حوزه کودک است البته از آنجا که در اینجا تاکید بر سیاستهای اجرایی (اعم از مصرح و غیر مصرح) رسانه ملی در حوزه کودک است لذا پرداختن به دیگر سیاستهای نهاد تربیتی به طور اجمال و در حد توصیف آنهاست. ملاک ارزیابی گفتمان سیاستی رسانه ملی در حوزه کودک و شناخت نقاط قوت و ضعف آن، گفتمان سیاستی مطلوب اسلامی در زمینه تربیت کودک است که دارای سه مولفه : اصول تربیت کودک، هنجارهای مطلوب رسانه ملی و دیدگاههای رهبران جمهوری اسلامی ایران در حوزه کودک است. با توجه به اهمیت تربیت در دوران کودکی و تأثیر عمیق و گسترده رسانه ملی در این امر، این پژوهش تلاش دارد با تحلیل و بررسی گفتمان سیاستی موجود در برنامه¬های کودک و تطابق آن با گفتمان سیاستی مطلوب اسلامی در تربیت کودک به این سوال پاسخ دهد که «گفتمان سیاستی رسانه ملی در حوزه کودک از چه نقاط قوت و ضعفی برخوردار است؟» روش پژوهش حاضر روش تحلیل گفتمان لاکلا و موف است، به این معنا که ابتدا از طریق تحلیل محتوای کیفی اسناد نوشتاری و تصویریِ مورد نظر تحلیل شده و بعد از به دست آمدن مفصل¬بندی گفتمان مطلوب و موجود رسانه ملی، نظام معنایی هر دو گفتمان با یکدیگر مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. جامعه آماری در این پژوهش برنامه «فیتیله جمعه تعطیله» از سال راه اندازی سند چشم انداز تا 1391 است که از طریق نمونه¬گیری تصادفی سیستماتیک 19 برنامه از آن انتخاب شد. نتایج پژوهش نشان می¬دهد که نظام معنایی گفتمان سیاستی مطلوب اسلامی در حوزه کودک (گفتمان مومن مسئول) از عناصر تقویت بنیه علمی، افزایش علاقه و دلبستگی به انقلاب اسلامی، سرگرمی و نشاط، بهداشت و سلامت جسم و آموزش احکام و آموزه¬های دینی حول دال مرکزی رشد و تربیت دینی و اخلاقی تشکیل شده و عناصر تربیتی، آموزشی، وطن دوستی، بهداشت و سلامت جسم، اطلاع رسانی و تعالیم دینی حول دال مرکزی شادی و سرگرمی به همراه غفلت نظام معنایی گفتمان سیاستی موجود در برنامه¬های کودک رسانه ملی (گفتمان شهروند سرخوش) را تشکیل می¬دهد؛ با اینکه این دو گفتمان از عناصر و مفاهیمی تقریباً مشابه یکدیگر برخوردارند ولی چون نظام معنایی آنها متفاوت است مفاهیم و مضامین مشابه نیز از معنایی مختلف برخوردار می¬شوند. بنابراین گفتمان سیاستی موجود در رسانه ملی از گفتمان سیاستی مطلوب اسلامی در حوزه کودک فاصله زیادی دارد و بزرگترین ضعف در این گفتمان حاکم نبودن تربیت اسلامی در برنامه¬ها و تأکید زیاد بر موسیقی و محور قرار دادن سرگرمی و نشاط در آنها است.